Een huis kopen op papier is een riskante aangelegenheid, maar er zijn steeds meer Nederlanders die daar ervaring mee hebben. Het huis, de hele wijk wordt smakelijk gepresenteerd aan de hand van computer animaties op een kopersbijeenkomst. Volwassen bomen, sfeervolle doorkijkjes, en ingegroeide tuinen dragen bij tot de weloverwogen koop.

Vervolgens is het toekomstige woonparadijs minstens 12 maanden een bouwplaats met keten en containers en de nieuwe voordeur is alleen bereikbaar via een zandwoestijn. Het sfeervolle plaatje waarvan u het huis kocht is nog ver te zoeken. Er zijn van die mensen, die alles tijdig regelen en voordat ze in hun nieuwe huis wonen is de tuin al klip en klaar. Compleet met bruggetje en volwassen coniferen. Instant tuinen noem ik dat, ze worden als 'vloerkleed' uitgerold.

Aan een goed ontwerp ligt juist een gedegen voorbereiding ten grondslag, waarbij het allereerst heel belangrijk is de sfeer te bepalen, die de bewoner in zijn nieuwe tuin wenst. In die nieuwe braakliggende omgeving zijn nog helemaal geen referenties, behalve de architectuur van het huis en misschien een tuinschuurtje. Er zijn nog geen grenzen met de buren zichtbaar en er zijn nog geen bomen die licht en schaduw plekken maken.

De bewoner heeft z'n stempel nog niet op de plek gedrukt. Voor het bepalen van een sfeer voor de tuin laten we ons inspireren, dat kan van alles zijn: een reisje naar Japan, een vakantie op een Grieks eiland, een tuinenreis door Zuid-Engeland, een bezoek aan de kloostertuin in hartje Utrecht of juist een fietstocht door ons rechtverkavelde polderland. Maar ook het in scherven vallen van een bord, een poëtisch gedicht, of een spelletje dammen kunnen het begin zijn van een vernieuwend tuinontwerp, waar een gedachte achter zit.

Een Japanse of oosterse sfeer is een uitgesproken eigen tuinstijl, het is een afgewogen, harmonisch geheel tussen grind, mooie stenen, vormen in beplanting, mossen en (stromend) water. Achter een dergelijke tuin zit een sterke zen -of boeddhistische filosofie. Er wordt nogal wat gepretendeerd als we zeggen dat we een Japanse tuin bezitten. Maar ons er door laten inspireren kan natuurlijk wel.

Bijvoorbeeld in de vorm van mooie stapstenen in grind gelegd, een enkele mooie sierkei ligt op een markante plaats. Als beplanting wordt dan slechts voor grassen en bamboe gekozen, of juist één rand met bloeiende Japanse Azalea's, misschien mag ergens nog wat zacht klaterend water, en er is sprake van een sterk sfeerbeeld. Uiteraard zit bij een dergelijke tuin de kracht in de eenvoud, gaan we er een paar namaak Japanse lantaarns inzetten, dan is er weer sprake van kitsch.

Architecten worden ook steeds vaker geïnspireerd door bouwstijlen uit andere landen, zo is onze rode baksteen zeker niet meer het enige materiaal waar een huis uit opgetrokken wordt. Kleurige gevels, verrassende daklijnen en binnen ingenieus ingedeelde ruimtes geven de Nederlandse woonwijk een modern aanzien. Huizen staan op steeds kleinere kavels, er is vaak niet veel ruimte meer over voor de tuin, dus wordt deze geïntegreerd binnen de muren van het huis en buurhuizen, we spreken van een patiotuin.

Door de beslotenheid ervan is zo'n tuin ideaal voor een mediterrane sfeer. Vaak is zo'n tuin helemaal bestraat. Er is in de tuincentra een gevarieerd aanbod van terra en zandgeel-kleurige tegels voorhanden, maar ook kleurige Portugese moziektegeltjes roepen een zonnige sfeer op.

Een grote terracotta pot met een manshoge palm of sinaasappelboom behoren tegenwoordig ruimschoots tot de mogelijkheden, als je maar betaalt. Er kan dan ook iets prachtigs worden gecreëerd in de binnentuin, maar ook hier geldt de eenvoud maakt het beeld sterker, liever één hele grote pot, dan vijf kleinere potten. Zo'n mediterrane sfeer kan prachtig zijn maar overwogen moet worden of het in ons klimaat altijd past, want missen we vaak niet één ding in ons land: de blauwe lucht.

De engelse tuinsfeer, of cottagetuin staat in schril contrast tot de twee eerder genoemde tuinstijlen. deze passen vooral goed bij moderne huizen, de cottagetuin past veel beter bij een klassieke woning met een rieten dak en oude bomen. Woorden als knus en gezellig zijn hierop van toepassing. Paadjes kronkelen tussen losse plantengroepen door. De kleurencombinaties zijn verfijnd en er zijn veel bloeiende plantensoorten.

De vormgeving van de tuin lijkt ondergeschikt aan de beplanting, maar door bepaalde planten te herhalen ontstaat er ritme, of door gebruik te maken van decoratieve bladplanten ontstaat er vorm en rust. Eigenlijk is dit een tuin voor planten-liefhebbers die houden van wat meer onderhoud. In Engeland is in zo'n cottage tuin vaak een echte kruidentuin aanwezig, een rustgevende ruimte met geometrische buxusvakken waarin geurende of medicinale planten staan.

Bij ons in Nederland zijn ze ook heel sterk verbonden met de sfeer van een oude boerderij, vaak liggen ze symmetrisch ten opzichte van de ramen in de voortuin, zomers gaan er kleurige eenjarigen in de vakken en er is sprake van een compleet beeld. Maar al te vaak worden alleen die leuke buxushaagjes onthouden en de sfeer van de achtergrond, in dit geval de boerderij, vergeten.

Die buxusvakken zijn dan ook een geliefd onderwerp in de voortuin van het nieuwbouwhuis, te vaak worden ze op de traditionele manier toegepast, waardoor de sfeer van de haagjes niet altijd strookt met de stijl van het huis. Hoe het dan wel moet is natuurlijk per situatie verschillend. Wellicht is het een idee twee of drie hagen dwars door de voortuin te zetten, met daartussen één soort beplanting.

Strakke vormen, rechte lijnen het past nou eenmaal goed in ons recht verkavelde polderland. Het is heel goed om je te laten inspireren door de directe omgeving van de woonplaats, op zandgrond groeien andere planten dan op kleigrond, zo kan een beeldbepalende conifeer beter in een tuin te Zeist op de Utrechtse heuvelrug dan in het weidegebied in Leidsche Rijn. En omgekeerd een slootje met knotwilgen zal in Zeist minder passen.

Tuinarchitecten kijken altijd naar de omgeving waar de tuin gesitueerd is. Soms kan de geografische structuur van een oude kaart het uitgangspunt worden van een ontwerp. U vindt dit misschien wat ver voeren, maar het is slechts een houvast om een verhaal te kunnen vertellen achter het ontstaan van de tuin.

En dat is ook wat ik bedoel met het in scherven gevallen bord, en de sfeer van een mooi gedicht of een spelletje dammen. De scherven kunnen een idee zijn voor een bijzonder bestratingspatroon, het gedicht kan gaan over een bloeiende boom die u als centraal punt in uw tuin wilt hebben en het dambord patroon kan een uitgangspunt worden voor een tuin met afwisselend, vakken bestrating en beplanting. Het zijn slechts handvaten om de sfeer van uw nieuwe tuin vooraf te bepalen, waardoor het maken van een ontwerp veel makkelijker en uiteindelijk uw tuin veel mooier wordt.